-رساله علمی سطح چهار
-رشته : حکمت و عرفان
-استاد راهنما : محمد رضا عابدینی
-استاد مشاور : علیرضا کرمانی
-دانش پژوه : ابراهیم پور علی
-چکیده :
این رساله به روش توصیفی تحلیلی و به شیوه گردآوری کتابخانه ای نگاشته شده است. رجعت به عنوان یکی از معتقدات شیعه در منظر حکمای صدرائی دارای چند امر مبنایی است تا با خصوصيت آخر الزماني اش اثبات شود؛ همانند اینکه رجعت تنها از مرحله برزخی ممکن است و در حالی که حرکت کلی عالم به سوی تمحیص و فعلیت محض است. خاتم الاولیاء نقش اصلی را در این سیر دارد و در دوره برزخی اختصاص نفس به بدن خود یا عدم تخصص بین آن دو در مباحث بعدی تاثیر زیادی دارد.
ملاصدرا فاتح باب تبیین عقلانی ضرورت رجعت از راه علت فاعلی وارد شده است. به عقیده او انسان کامل بخاطر اتحاد با مرتبه علیت عالم میتواند انزال روح به عالم ملک کند تبیین او متکی بر مبانی وجودشناسی و نفس شناسی و معرفت شناسی حکمت متعالیه است؛ هر چند او در مقام هماهنگی کامل با نقل نیست
ملاعلی نوری نکات کلیدی به تبیین ملاصدرا افزود که منجر به نزدیکی این تبیین به روایات گردید. آیت الله شاه آبادی، با برهانی عقلی نقلی، هم رجعت ائمه (ع) و هم رجعت امت را مد نظر قرار داده، او چون قائل است با مرگ نفس موجود مجرد صرف میشود از این رو؛ رجعت را با بدن مثالی میداند. لذا تکامل را در رجعت از سنخ تکامل برزخی میداند اما برهان او جامع و مانع نیست مسئله محوری در برهان او ولایت است. آیت الله رفیعی قزوینی در برهان خود از راه علت غالی وارد شد. او برای حفظ نظام احسن، بروز خاصیت های انسان ختمی را ضروری میداند؛ و این بروز تنها با رجعت ممکن است برهان او کاملا با مبانی نفس شناسی و معاد شناسی اش موافق است هر چند این مبانی با مبانی حکمت متعالیه ملاصدرا فاصله دارد او معتقد به رجعت با بدن مادی تلطیف یافته است و رجعت را فقط مربوط به انسان ختمی میداند.
به عقیده علامه طباطبائی، حرکت کلی عالم مطابق با تبیینهای دینی از سیر عالم است؛ و مراحل آخرین آن را موافق با ظهور حضرت حجت (عج) و رجعت و قیامت میبیند؛ این تبیین موجب تحول عظیم در وادی دین پژوهی می شود. همچنین او رجعت را با بدن عنصری میداند. در نظر مختار، حد وسط در ضرورت عقلی وقوع رجعت استعداد اشتداد وجودی است که به سبب اعمال و نیات و عقاید حاصل شده است؛ بنابرین عقیده قیامت کبری مرتبه نهایت فعلیت هاست و باقی ماندن هیچ استعدادی را بر نمی تابد لذا شرط تحقق قیامت کبری رجعت است تا استعدادی باقی نماند. همچنین این نظریه قائل به رجعت با بدن عنصری می باشد.