معرفی و نقد کتاب خواجه نصیرالدین طوسی در تعامل با اسماعیلیان و مغول ها

-چکیده :

کتاب الاسماعیلیون و المغول و نصیرالدین یکی از ده ها اثر با ارزش علاّمه فقید، دکتر سید حسن الامین است که برای اولین بار، در سال ۱۹۹۷م در بیروت به چاپ رسید و با سفارش مؤسسه «الغدیر» وابسته به مؤسسه «دائرة المعارف فقه اهل بیت» توسط نگارنده ترجمه و به زیور طبع آراسته شد. ممکن است عنوان کتاب همچنان که خود مؤلّف اذعان دارد به دلیل اینکه بین اسماعیلیان، مغول ها و خواجه نصیرالدین جمع کرده است، عجیب به نظر برسد، ولی با مطالعه کتاب، در می یابیم که این عنوان عجیب نیست و رشته ای وجود دارد که میان این نام های سه گانه پیوند می دهد و با پیوند آن ها، موضوع کتاب شکل می گیرد. این کتاب می کوشد تا از دو حادثه تاریخی پرده ابهام بردارد: یکی ماجرای دست داشتن، بلکه آمر بودن خواجه نصیرالدین طوسی در ویرانی و کتاب سوزی بغداد و قتل خلیفه عباسی، المعتصم باللّه ؛ و دیگری جدا کردن دو فرقه اسماعیلیه یعنی «مستعلیه» و «نزاریه» از یکدیگر و بدین وسیله، رفع تهمت و دفاع از فاطمیان در مقابل نزاریان. اما در لابه لای بیان این دو مطلب، مطالب خواندنی و سودمند فراوان دیگری نیز یافت می شوند که به آن ها اشاره خواهد شد. این کتاب به دلیل آنکه از اصلی ترین ویژگی های یک اثر علمی قوی یعنی تبویب و ذکر منابعی که اثر از آن ها استفاده کرده بی بهره است، اما به دلیل آنکه دراین مورد، صاحب اثر، خود یک منبع علمی مطمئن است و در این گونه موارد، با سخن صاحب اثر به عنوان سند برخورد می شود، خدشه ای به اتقان علمی آن وارد نمی گردد.