بازیابی و بررسی آثار تاریخی ابن عقده

-رساله علمی سطح 3

-گروه علمی : تاریخ

-نام دانش پژوه : علی احمدی

-استاد راهنما : حجت الاسلام و المسلمین محمد رضا هدایت پناه

-استاد مشاور : حجت الاسلام و المسلمین حامد منتظری مقدم

-سال انتشار : 1395

-چکیده :

ابو العباس احمد بن محمد بن سعيد بن عقده یکی از عالمان بزرگ زیدی مذهب قرن چهارم هجری است که نقش مهمی در انتقال میراث شیعه به نسل بعد داشته است. وی پیش از سی عنوان کتاب در حوزه های مختلف علوم اسلامی به ویژه حدیث و تاریخ نگاشته است که متاسفانه هیچ کدام از آنان به دست ما نرسیده است. یکی از مهمترین کتابهای وی که بازتاب بسیار پررنگی در قرنهای بعدی داشته است و از آن به عنوان اولین کتاب درباره مسئله روایت غدیر نام میبرند کتاب وزین الولایه است که دردمندانه از بین رفته است. هر چند در چند سال اخیر به همت آقای محمد حرزالدین بازیابی شده است. از بین آثار این عقده هفت عنوان آن، تاریخی است که نشانگر نقش این عقده در تدوین تاریخ اسلام است. نقل حدود پنجاه روایت از سیره نبوی بر اهمیت نقش وی در این حوزه می افزاید روایات تاریخی این عقده در آثار گوناگون حدیثی – تاریخی به دست ما رسیده است که سهم کتابهای شیعه در انتقال روایات تاریخی او، به مراتب بیشتر از کتابهای اهل سنت است و شاید دلیل ،آن رویکرد این عقده در تاریخ نگاری علوی است. نقل بیش از یکصد روایت از این عقده در امالی های سه گانه ،صدوق مفید و طوسی ، نشان از اهمیت دادن عالمان اصیل شیعه به این راوی پرکار زیدی است . در بین عالمان اهل سنت نیز ابن عساکر، نقش مهمی در نقل روایات ابن عقده دارد به طوری که ۹۱ روایت از وی را در کتاب تاریخ مدینه دمشق ذکر میکند.

شناخت و بررسی و احیای میراث تاریخی ،شیعه از جمله فعالیتهای مهمی است که خلا آن به خوبی احساس میشود متاسفانه برخی آثار تاریخی شیعی از جمله آثار تاریخی ابن عقده به علل گوناگونی از بین رفته است. بدیهی است بازیابی روایات تاریخی ابن عقده و از آن ،مهمتر بررسی و تبیین بینش و روش تاریخ نگاری ابن عقده و بیان تفاوت آن با تاریخ نگاری اهل سنت و عثمانی، می تواند افق جدیدی فراروی پژوهشگران قرار دهد تا بیشتر با میراث گرانقدر شیعه در زمینه تاریخ آشنا شوند.