تأثیرات تاریخ اسلام بر فقه مسلمانان

-چکیده :

تأثیر دانش تاریخ و رویدادهای آن بر علوم مختلف، انکارناپذیر است. از جمله این دانشها فقه است که در روابط فردی و اجتماعی انسانها نقش مهمی دارد. به­‌رغم آنکه غالب فقهای مسلمان از رویدادهای تاریخی در استنباطهای فقهی خود چندان بهره نبرده‌اند؛ به گونه‌ای ناخواسته یا نانوشته، این رویدادها و افراد و گروهها و نگاههای فرقه‌ای تأثیر قابل توجهی بر احکام فقهی داشته است. این مقاله در نظر دارد با بررسی محورهایی از تاریخ صدر اسلام، نمونه‌هایی از نقش و تأثیر گزارشها و رویدادهای تاریخی را بر فقه مسلمانان نشان دهد. پرسش آن است که تاریخ چه نقشی در گسترش فقه و مستند کردن آن داشته و تبدیل گزارش یا رویدادی تاریخی به یک حکم فقهی چگونه صورت گرفته است؟ به نظر می‌رسد گزارشها و رویدادهای مختلف تاریخی از سیره نبوی و عملکرد صحابه و خلفا بر ذهنیت فقهای مسلمان تأثیر گذاشته و گاه آنان را از نگاه فراتاریخی بازداشته است.