-رساله علمی سطح 3
-گروه علمی : تاریخ
-نام دانش پژوه : محمد خنافره
-استاد راهنما : حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد رضا جباری
-استاد مشاور : حجت الاسلام و المسلمین دکتر حامد منتظری مقدم
-سال انتشار : 1394
-چکیده :
عباسیان کار خود را به نام دین و شعار الرضا من آل محمد آغاز کرده اند و با خدعه و نیرنگ توانستند بر امور مسئولی شوند و کم کم پایه های حکومت خود را مستحکم کنند با توجه به باور غلط عباسیان که خلافت حق آنها .است علویان را از خلافت محروم کرده دست به ظلم و کشتار آنها زدند. در این بین کسانی از خلفای عباسی نسبت به مقام و جایگاه امیر مؤمنان علی و خاندان حضرت و دیدگاهی سلبی داشته به بعضی ایجابی بر این اساس دو محور اساسی در این پژوهش مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت 1- تنوع دیدگاههای خلفای عباسی نسبت به جایگاه امیر مؤمنان علی (ع) و خاندان آن حضرت ۲- عوامل تأثیر گذار بر دیدگاههای خلفای عباسی نسبت به جایگاه امیر مؤمنان علی (ع) و اهل بیت (ع) آن حضرت و ارزیابی خلفا بر اساس دیدگاههای مختلف آنها
در این تحقیق به جایگاه امیرمؤمنان علیه پیش از خلافت که شامل عباس و فرزندان آن میشود و اینکه آنها نسبت به امیرمؤمنان علی (ع) علم و خلیفه به حق بودن آن حضرت چه دیدی داشته اند پرداخته شده است این پژوهش دیدگاههای مختلف خلفای عباسی در مورد جایگاه مولا علی (ع) عالی در چهار عصر مختلف دولت عباسی را مورد بررسی قرار داده و همچنین به عوامل تأثیر گذار بر دیدگاه خلفا که آنها را به جهت سلبی یا ایجابی نسبت به امیرمؤمنان علی سوق داده نیز پرداخته شده است.
اهدافی که در این تحقیق دنبال شده ترسیم دقیق فضای فکری – سیاسی عصر عباسی و تبیین بعد دیگری از نگاه و عملکرد خلفای عباسی نسبت به شیعه و رهبران آنها و همچنین تلاش شده که عملکرد خلفای عباسی در مورد اهل بیت و شیعیان آنان ریشه یابی شود و مهمترین هدف که محور اصلی تحقیق است ترسیم دیدگاههای خلفای عباسی نسبت به امیرالمؤمنین علی عالم است.
این تحقیق از نوع تحقیق های بنیادی است و جزء تحقیقهای تاریخی به شمار می آید و از روش توصیفی – تحلیلی بهره برده است و از روش کتابخانه ای و بهره گیری از نرم افزارهای مرتبط برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.
هر سؤال اصلی مطرح شده در این پژوهش اینکه با توجه به دیدگاهها و اقدامات مختلف خلفای عباسی، در این میان امیرمؤمنان علی الله نزد ایشان از چه جایگاهی برخوردار بود؟ و همچنین دیدگاهها و اقدامات اثباتی و انکاری خلفای عباسی در عصر اول تا چهارم در ارتباط با جایگاه امام علی ای چگونه بود است؟ البته بررسی و تحقیق ما در مورد همه خلفا به ترتیب انجام نگرفته بلکه در مورد خلفایی بوده که اطلاعاتی از آنها در ارتباط با موضوع ما یافت شده است و لذا اکثر تمرکز این پژوهش در مورد دو عصر متقدم عباسی بوده چون هم معاصر اهل بیت بوده و هم اکثر قیامهای علویان در این زمان صورت گرفته و لذا خلفا اعتقاد یا دیدگاهی که نسبت به امیرمؤمنان علی و علویان داشته باشند خواسته یا ناخواسته ابراز میکردند اما در دو عصر متاخر چون ارتباطی مستقیم با اهل بیت نداشتند لذا کمتر کسی از آنها را میتوان یافت که با اهل بیت عصمت و طهارت ارتباطی ذاتی یا تاریخی آشکار و یا اینکه بتوان دیدگاه آنها را نسبت به اهل بیت خصوصاً امیرمؤمنان علی (ع) مشخص کرد به همین سبب در عصر سوم و چهارم بررسی ما در مورد خلفای عباسی به دلیل محدود بودن اطلاعات مرتبط با موضوع را نسبت به دو عصر اول محدودتر بوده است. همه خلفای عباسی خلافت را حق مسلم خود میدانستند و علویان را فاقد هر گونه حقی در آن می دانستند اما بعضی از أنها علایق ذاتی و نسبی خود را نسبت به اهل بیت احیاء و مراعات کرده و بعضی از آنها این علایق را از چین برده و نابود کرده اند.