درآمدهای اقتصادی عرب جاهلی و کیفیت مواجهه اسلام با آن

-چکیده :

با بررسی اوضاع جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی عصر جاهلی، نقش هر یک از امور فوق در سبک زندگی، روش‌ و راه‌های تأمین معاش و تلاش اقتصادی انکارناپذیر است. تأثیرپذیری اوضاع اقتصادی از عوامل ذکر شده اهمیت زیادی دارد.

در تنوع راه‌های کسب درآمد و تأمین معاش و فعالیت اقتصادی مردم جزیرةالعرب، عوامل مادی و معنوی، ارزشها و هنجارهای حاکم تأثیر گذار بوده است. وجود حرفه، صنایع و شغلهای گوناگون حاکی از تنوع زیستس و درآمد اقتصادی دارد. هرچند به دلیل فاصله افتادن بین تعالیم الهی (فترت)، گسترش خرافه گرایی، نفع طلبی سرمایه داران و ثروتمندان، ایجاد بدعت و سنت های غلط از روی تفاخر و تکاثر، و ضعف و ناتوانی افراد عادی جامعه، باعث اتخاذ روشهای مختلف؛ اعم از صحیح و ناصحیح، اخلاقی و غیر اخلاقی، مشروع و غیر مشروع برای کسب معاش و امور اقتصادی می‌شد. البته وجود افراد مؤمن و معتقد و پیشینه دینداری و رواج حنیفیت، اخلاق و رفتارهای مطلوبی رایج و سنت‌های نیکویی نیز پایه گذاری شده است. اسلام و آموزه های آن نیز در جهت دهی و اصلاح روش های نادرست تأثیر بسزایی داشت. اسلام ضمن برخورد منطقی با سنن و آداب و رسوم جاهلی در عرصه های مختلف از جمله اقتصاد ، بسیاری از آنها را تأیید و برخی را نیز به جهت مصالح برتر و رشد کمالات و مبارزه با ظلم و بی عدالتی نهی و جلوگیری نموده است. روش‌ها و معاملات مشروع و نا مشروع را تبیین و اصلاح کرد.

در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، ضمن بررسی انواع درآمد مشروع و نامشروع تأثیر ویژه اسلام و آموزه های آن بر روش ها و درآمدهای عصر جاهلیت واکاوی شده است تا آنجا که جایگاه و نقش اسلام در اصلاح نظام اقتصادی بیش از پیش نمایان میگردد.