یاور امیرالمومنان

-نویسنده : جواد عباس رودباری

-دانش پژوه رشته تاریخ و سیره پیامبر اعظم (ص) سطح 4

-گروه : تاریخ

-منتشر شده : امتداد حکمت

-سال انتشار : 1402

-مقدمه :

به راستی چه کسی می تواند شب قدر را بشناسید؟پس آیا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها که شب قدر است می توان شناخت؟

در این چند جمله سعی ما بر این است که  به چند تا از آیات و روایاتی که اشاره دارد به این که لیلةالقدر، وجود مقدّس فاطمه­ی زهرا صَلَواةُ­الله­عَلَیْها استَ اشاره شود: 

اوّلاً این دو تا آیه ی سوره­ی قدر و سوره­ی دخان را بگذارید کنار هم؛ *(إنّا أنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةِ الْقَدْرِ)* آن­جا می­گوید: *(إنَّا أنْزَلْناهُ‏ في‏ لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ)* [1]پس لیلة­القدر چیست؟ لیله­ی مبارکه است. مبارکه یکی از اسماء حضرت زهرا سَلامُ­الله­عَلَیْها است. این از آیه قرآن؛ حالا به چند روایت اشاره میکنیم:

از امام صادق عَلَیه­السَّلام است که حضرت فرمودند: «مَنْ عَرَفَ فاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِها فَقَدْ أدْرَكَ‏ لَيْلَةَ الْقَدْرِ». فرمودند: هر کسی فاطمه  آن­طوری که حقّ معرفت فاطمه است را بشناسد؛ او لیلة­القدر را درک کرده است. چون ببینید لیلة­القدر را باید درک کرد. لیلة القدر یک حقیقتی است که باید به او واصل شد. و کسی که به معرفت فاطمه­ی زهرا سَلامُ­الله­عَلَیْها نایل بشود؛ در واقع به لیلة القدر نایل شده است. چرا؟ چون فاطمه سَلامُ­الله­عَلَیْها خود لیلة­القدر است. آن حقیقت اعظم در وجود فاطمه  مُستَجِنّ و مَخفی است. و لذا لیل فاطمه است. روایات متعددی داریم که فرمودند: مقصود از لیل در قرآن فاطمه­ی زهرا سَلامُ­الله­عَلَیْها است. چون مخفی است؛ سِرِّ عالم وجود است.

روایت دیگر باز از امام صادق عَلَیه­السَّلام است. حضرت فرمودند: «اللَّيْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللهُ» فرمودند: «لَيْلَة» فاطمه است و «قَدْر» هم الله است. بنابراین «لَيْلَةُ الْقَدْر». یعنی فاطمه­ی خدا.

بعد فرمود: «إنَّما سُمِّيَتْ فاطِمَةُ ِلأنَّ الْخَلْقَ فُطِموا عَنْ مَعْرِفَتِها»[2]  فرمود: به این علّت نام دختر پیامبر فاطمه نهاده شده؛ – چون «فَطْمْ» به معنی بریدن بچه از شیر است – به خاطر این که همه­ی مخلوقات از معرفت او بریده شدند. راه به معرفت او نیست .گفتم: در *(وَ ما أدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ)*، لیلة­القدر اصلاً برای خلق قابل دستیابی نیست. واما باید سیره وویژگی های حضرت را شناخت و تاحد ممکن به آنها عمل کنیم:

سیره حضرت زهرا (س) در سه حوزه قابل بررسی است، یک حوزه سیره فردی حضرت است که از جهاتی مورد تاکید و بررسی قرار می گیرد. الگوی رفتاری ایشان، رفتارهای حضرت که شخصیت ایشان را شکل داده از جمله مهر، محبت و عاطفه ای که حضرت داشته اند، از صداقت که ملقب به صدیقه شدند و از طهارتشان که ملقب به طاهره شدند، از رضایتشان به رضای پروردگار، از عبادت و بندگیشان در محضر پروردگار و از آن ویژگی حیا و عفافی که ایشان برخوردار بودند.

بعد دوم ویژگی های حضرت در حوزه مسائل خانوادگی است، ایشان نسبت به همسر و پدرشان ملقب به ام ابیها می شوند «به دلیل محبت هایی که در حق پدرشان بعد از رحلت مادر بزرگوارشان حضرت خدیجه (س) روا می دارند» و نسبت به همسر گرامیشان که در تمام شرایط، سختی ها و دشواریها پا به پای همسرشان به عنوان یک رزمنده در میدان نبرد با دشمنان و حضرت علی (ع) حضور داشتند. حضرت زهرا (س) در غیاب همسرشان امور خانه و خانواده را انجام می دادند، نسبت به فرزندانشان رافت و محبت داشتند و الگوی خانوادگی در تربیت فرزندان را داشتند.

حوزه سوم الگویی و سیره حضرت در حوزه مباحث اجتماعی است، ایشان در حوزه مسائل اجتماعی نسبت به جامعه اهل مسئولیت و مسئولیت پذیر بودند. از جمله روایت مشهوری که از امام حسن مجتبی نقل شده «مادر خود را در حال عبادت دیدند که برای همه دعا کردند و برای خود دعا نکردند بعد از اتمام عبادت به مادر عرض کردند چرا مادر برای خود دعا نمی کنید فرمودند اول همسایه بعد منزل». دقیقا مقابل آنچه که مشهور است بین زبان مردم که می گویند «آنچه به خانه رواست به مسجد حرام است» و این خلاف سیره حضرت زهرا (س) است.

از آنجایی که حضرت زهرا (س) نسبت به نیازمندان احساس درد و دغدغه دارند شبی که مسکین، یتیم و اسیری در خانه اشان را می زند در حالی که خانواده حضرت روزه بودند غذای خود را به این افراد تقدیم می کنند یا داستان آن گردنبند مبارک و پربرکتی که حضرت زهرا (س) بعد از مراجعه یک فقیر در محضر پیامبر (ص) که او را به خانه دخترشان ارجاع داده بودند  به فقیر تقدیم می کنند و بعد از چند مرحله خرید و فروش به عنوان هدیه گردنبند به حضرت زهرا (س) بر می گردد. در حالی که تمام موجودی ایشان در خانه داشتند همبن گردنبند بوده است.

روایت مشهوری از حضرت زهرا (س) است که فرمودند: من سه چیز را از دنیا دوست دارم تلاوت قران، نگاه به صورت رسول الله و رسیدگی به نیازمندان در راه خدا. این، آن دغدغه اجتماعی و مسئولیت اجتماعی حضرت را بیان می کند و حضرت زهرا (س) نسبت به مسائل اجتماعی و مسائل مربوط به جامعه آن زمان، مسائل مربوط به امامت حضرت علی (ع)، دفاع از ولایت و آن بصیرت ویژه فاطمه که در سیره و سلوک حضرت زهرا (س) بارها همه ما مشاهده کردیم و در تاریح و روایت خوانده ایم، بی تفاوت نبودند.

بانوان ما چگونه می توانند  از حضرت زهرا (س) به ویژه در مسائل خانوادگی الگو پذیر باشند؟

الگو پذیری از حضرت زهرا (س) به میزان ارادت انسان ها و آن شخص الگو بر می گردد، هر چقدر ارادت و معرفت ما به جایگاه آن الگو بیشتر باشد، طبیعتا الگوپذیری ما هم سطح آن بالاتر می رود لذا ما باید معرفت بیشتری به جایگاه حضرت زهرا (س) به عنوان یک زن نگاه کنیم.

نکته ای که بسیار مهم است این است که حضرت فاطمه (س) فقط الگوی بانوان نبودند و الگوی همه انسان ها بودند تا جایی که امام زمان (عج) که حجت خدا بر همه مردم هستند می فرمایند: من از دختر رسول خدا برای خودم الگو می گیرم و در کارهای خودم مادرم را الگوی خودم قرار می دهم و نقل از ائمه اطهار (ع) است که ما حجت خدا بر مردم هستیم و مادرمان حضرت زهرا (س) حجت خدا بر ما است.

تمام زوایای زندگی حضرت زهرا (س) از جمله خلقیات، اخلاقیات فردی و اجتماعی باید به عنوان الگو برای انسان ها قرار گیرد لذا ما می توانیم با نگاه کردن به سیره و سلوک حضرت زهرا (س) از رفتار، گفتار و کردار حضرت الگو گیریم و در زندگی خود پیاده سازی کنیم که لازمه آن ارادت است و ما باید ارادت بیشتری محضر حضرت داشته باشیم و گفتار و کردار ایشان را به عنوان الگوی علمی و عملی خود قرار دهیم.

نکته ای که وجود دارد این است که شاید برخی ها تصور کنند با توجه به جایگاه عصمت حضرت زهرا (س) و جایگاه علمی و مقام حضرت، کارهایی که ایشان انجام دادند، از دسترس ما دور باشد. در صورتی که این گونه نیست ما برای اینکه همیشه کسی را الگوی خود قرار دهیم باید حتما ویژگی های برتر ازما داشته باشد لذا وقتی انسان در مسیر رسیدن به این الگو حالا به تعبیری قله انسانیت خودش را قرار دهد، خدا برکتی در عمر، زندگی و جایگاه او قرار می دهد تا بتواند به آن مسیر دست پیدا کند و در آن صراط قدم بگذارد.

بهترین راه شناخت حضرت فاطمه (س) چه هست و ما چگونه می توانیم نسبت به ایشان معرفت پیدا کنیم؟

بهترین راه شناخت حضرت فاطمه (س) آشنایی با سیره حضرت است و این از طریق مطالعه و شنیدن از زبان افرادی که در این زمینه فعالیت، کار، مطالعه و پژوهش کردند و این ها را در قالب سخنرانی ها ارائه می کنند، به دست می آید و می تواند به ما کمک زیادی کند. مطلعه، تامل کردن، فکر کردن در سیره حضرت زهرا (س) روشنی بخش زندگی ما است، از این جهت که بتوانیم مسیر را به نحو صحیح طی کنیم.

حضرت زهرا (س) به دلیل دفاع از حضرت علی (ع) به شهادت رسیدند، در جامعه امروز چقدر ضروری است که ما ولایت پذیر باشیم؟

آنچه که پیامبر (ص) به عنوان اصل ولایت برای ادامه حیات اسلام با توجه به خاتمیت نبوت تعیین کردند، یک اصل ضروری برای بهم پیوستگی یک جامعه اسلامی است، لذا جامعه اسلامی اگر نمی خواهد دچار تفرقه و از هم پاشیدگی شود باید به حبل الله توسل کند و آنچه در روایت ما وارد شده «حبل الله» ولایت معصومین است. هر چقدر ما حول محور ولایت بیشتر گرد هم بیاییم و تبعیت خود را از ولایت بالاتر ببریم دشمنان ما نسبت به تفرق و جداکردن ما از یکدیگر مایوس تر خواهند بود و این در پیشبرد اهداف فردی و اجتماعی جامعه ما اثر گذاری بیشتر خواهد داشت لذا امروز ما باید با ولایت پذیری و تبعیت از ولایت و در مسیر ولایت بودن و دفاع از ولایت این مسیر را به نحو احسنت طی کنیم تا جامعه ما هم به سلامت به صاحب اصلی ان برسد.

حضرت از ما چه میخواهد

آنچه که حضرت زهرا (س) از ما می خواهند و با عمل خود این را نشان دادند، این است که جامعه ما نسبت به آنچه که در آن شکل می گیرد و اتفاق می افتد، بی تفاوت نباشد و خود را در قبال جامعه در حوزه مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مسئول بداند و این فعال بودن و عدم انفعال ما در جامعه همان حرکت و درسی است که ما از حضرت زهرا (س) می گیریم و مسئولیت پذیری امروز ضرروت ویژه تری برای تحقق کارهایی که ما باید در راستای زمینه سازی ظهور انجام دهیم که آن تمدن سازی اسلامی که باید شکل گیرد، دارد.


[1] -سوره­ی دُخان، آیه­ی 3.

[2] -کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص 581 و إبن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 98.