گونه شناسی ردیه‎ های امامتی در 5 قرن نخست با تکیه بر الفهرست شیخ طوسی

-چکیده :

ردیه نویسی عالمان شیعه یکی از نمودهای رسالت دفاع از ساحت دین مقدس اسلام به شمار می‎رود که در ادوار مختلف، در قبال شبهات و اندیشه‎ های ناراست تدوین کرده اند. واکاوی این ردیه‎ها در 5 قرن نخست به هدف روشن شدن اینکه چه تعداد از این ردیه‎ها امامتی بوده و یا به اندیشه امامت مرتبط است؟ و در نقد کدام مکاتب و جریان‎ها نوشته شده اند؟ و اینکه نویسندگان این ردیه‎ها چه کسانی بوده و چه نگرشی داشته‎اند و عالمانی که در این حوزه بیشتر قلم زده‎اند و عناوینی که این گونه نوشته‎ ها با آن نام گذاری شده‎اند کدامند؟ در این نوشتار مورد پژوهش قرار گرفته است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‎ای و با رویکرد تحلیلی ردیه های عالمان شیعه در 5 قرن نخست را با تکیه بر کتاب ارزشمند الفهرست شیخ طوسی بررسیده و معلوم ساخته است که در این کتاب، به ذکر 76 ردیه پرداخته شده که عمده آنها مربوط به آموزه‎های مختلف اعتقادی است. از آن میان 29 ردیه مربوط به موضوع امامت است و از بین ردیه‎های امامتی، بیشترین ردیه در رد و نقد جریان غلو و مکتب اعتزال صورت گرفته است. بیشتر این ردیه‎ها به خامه عالمانی چون فضل بن شاذان، هشام بن حکم و اسماعیل بن علی بن اسحاق نوبختی به مرحله تدوین بار یافته‎ اند.